به گزارش تحریریه، یکی از پرسش هایی که ذهن بسیاری از کنشگران سیاسی را به خود مشغول کرده، زمان ازسرگیری مذاکرات هسته ای است؛ مذاکراتی که ۶ دور آن در زمان روحانی برگزار شد و بی نتیجه پایان یافت. بی نتیجه ماندن گفت و گوها و باقی ماندن اختلافات جدی اما باعث شد تا سرنوشت مذاکرات به دولت رئیسی محول شود. بنابراین از روزهای پایانی خردادماه که آخرین دور مذاکرات انجام گرفت تا به امروز شاهد قطع مذاکرات هسته ای وین هستیم.

هر چند مقامات جمهوری اسلامی همواره از ضرورت تداوم مذاکرات سخن به میان می آورند اما از تعیین زمان دقیق گفت وگوهای آتی خودداری می کنند. در این میان اظهارات «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه دولت سیزدهم در گفت وگوی ویژه خبری چند شب پیش قابل توجه بود.

امیرعبداللهیان با بیان اینکه «اتلاف وقت را نمی‌پذیریم»، گفت: طرف مقابل این درک را دارد که دو، سه ماه طول می‌کشد که دولت جدید در ایران مستقر شود و بتواند برنامه‌ریزی کند ولی حتما مذاکرات وین و برجام یکی از موضوعات در دستورکار وزارت خارجه و دولت است.

احتمال ازسرگیری مذاکرات طی دو یا سه ماه آتی یعنی ماه های مهر یا آبان که وزیر امور خارجه مطرح کرده، دورترین زمانی است که یک مقام عالی رتبه تخمین زده است. خبرگزاری «بلومبرگ» روز سه‌شنبه ۲۲ تیرماه از قول منابعی گزارش کرد که مذاکرات برجام احتمالا در نیمه ماه اوت (بیش از یک ماه دیگر) از سر گرفته شود.

همچنین پیشتر یک مقام ارشد اروپایی از احتمال از سرگیری مذاکرات احیای برجام در ابتدای ماه سپتامبر (اواسط شهریور) خبر داده بود. خبرنگار روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» در پیامی در صفحه خود در توییتر نوشت: یک مقام ارشد اروپایی گفت که بهترین حدس وی این است که گفت‌وگوها با ایران در وین در اوایل سپتامبر از سرگرفته شود.

از جمله موضوعاتی که بسترساز ورود با تاخیر تیم رئیسی به مذاکرات هسته ای شده، پیچیده بودن توافق و مباحث مطرح شده در مذاکرات است که انتقال آن به تیم جدید را زمانبر می کند. تنها چند روز است که رئیس‌جمهوری با صدور حکمی «محمد اسلامی» را به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب کرده تا به جای «علی اکبر صالحی» ایفای نقش کند.

بنابراین پرونده هسته‌ای با پیچیدگی‌های مضاعفی که پیدا کرده، برای حل و فصل به توان دوچندان مذاکراتی احتیاج دارد. دولت رئیسی که می‌خواهد کار را آغاز کند و در ابتدا با چنین پرونده بزرگ و پیچیده‌ای مواجه است، قاعدتا بخش بزرگی از توان خود را باید در این حوزه خرج کند؛ بنابراین ورود به عرصه مذاکرات با این درجه از حساسیت، به زمان نیاز دارد.

مانع دیگری که در مسیر ادامه مذاکرات قرار گرفته، بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن است که تیم مذاکره‌کننده جدید نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. از نگاه ناظران تجربه ناکام اعتماد به غرب در این سال ها از جمله دلایل گرایش بیشتر دولت سیزدهم به سمت کشور های همجوار و منطقه است.  

ضمن اینکه بیانات اخیر رهبری در انتقاد از غرب گرایی دولت روحانی طی آخرین دیدار با اعضای دولت دوازدهم، حجتی بر دولت جدید بود. رهبر انقلاب روز چهارشنبه ششم مرداد با بیان اینکه «هرجایی که کارهایتان را منوط کردید به غرب، ناموفق ماندید»، فرمودند: «در این دولت معلوم شد که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد. هر جا که کارها را منوط به غرب و مذاکره با آن و آمریکا کردید، ناموفق بودید.»

افزون بر موارد ذکر شده، تکیه آمریکا بر «ابزار تحریم» و «زبان تهدید» مانع دیگر در مسیر مذاکرات است. به رغم شدت تحریم های آمریکای ترامپ در قالب «کارزار فشار حداکثری» و ادامه این راه توسط بایدن اما جمهوری اسلامی ایران هرگز به زیاده خواهی های آنان تن نداده است. بنابراین انتظار می رود که غرب با محوریت آمریکا به دستاوردهای ناشی از تحریم و فشار بر تهران چشم امید داشته باشند؛ اما آن ها در نهایت خواهند دید که نتیجه و کارایی این ابزارهای کهنه و فرسوده، دلسرد کردن تهران از ادامه مذاکرات هسته ای و مایوس کردن مقامات ایران از احیای برجام است.

اقتصاد و الاکلنگ دلار

مذاکرات وین در بازار ایران با قیمت دلار و ارزهای خارجی گره خورده است و برای برخی کارشناسان و طیف های سیاسی به معنای گشایش و یا عدم گشایش اقتصادی است. از این منظر، هرگونه تعادل در بازار ارز و امید به خروج از رکود به احیای برجام وابسته است، اما به نظر می رسد که دولت چنین دیدگاهی نداشته باشد.

تعیین 3 ماه و یا حتی بیشتر برای آغاز دور جدید مذاکرات از طرف وزیر خارجه ایران نشان می دهد که دولت گذشت زمان را به سود خود می داند. چنانچه در یک هفته اخیر توانسته است بازار ارز را نزولی کرده و مقدمات طرح های ساخت 1 میلوین مسکن سالانه خود را بچیند. این سیاست ها اگر با رفع موانع فوری بر سر راه صادرات همزمان شود می تواند در کوتاه مدت نیز اثرگذار شده و اقتصاد را به سمت بهبود هدایت کند که نتیجه آن پر شدن دست تیم مذاکره کننده در مذاکرات احتمالی آینده است.

پایان/